dnnp - đỗ xanh

Chỉ số thông minh IQ

* Khảo luận

IQ là chữ viết tắt của cụm từ intelligence quotient , có nghĩa là thương số thông minh. Như vậy IQ là một công thức toán dùng để đo lường trí thông minh của một cá nhân qua dạng một con số.

Công thức tính IQ là: Lấy tuổi thông minh, chia cho tuổi đời, rồi nhân cho 100.

IQ = (Tuổi thông minh / tuổi đời) * 100 

Thí dụ một cậu bé 10 tuổi trả lời đúng những câu hỏi ở trình độ 13 tuổi. Vậy IQ của cậu ta là:

(13/10)*100 = 130

Theo cách tính này, thương số trí tuệ của một người bình thường phải là 100. Sau đây là bảng thang điểm:

Khái niệm về trình độ trí thông minh của mỗi cá nhân khởi đầu do một số nhà tâm lý học Đức và triết gia Wilhelm Stern (1871-1938)  nêu ra. Tuy nhiên phương pháp về cách đo lường trí thông minh là do tâm lý gia Pháp Alfred Binet đặt ra vào năm 1904. Mục tiêu của Binet vào lúc ấy chỉ nhằm phân loại trình độ khôn ngoan của học sinh hầu xếp những em thấp kém vào những lớp cần sự giáo huấn đặc biệt. 

Sáng kiến của Binet được hệ thống giáo dục Mỹ đón nhận. Năm 1916, giáo sư tâm lý Lewis M. Terman, Đại học Stanford, đã điều chỉnh lại bản trắc nghiệm của Binet rồi cho ra ấn bản mới gọi là Stanford-Binet. Từ đó đa số các công ty tư và công của Mỹ áp dụng phương pháp này để tuyển chọn nhân viên. Họ đặt ra những bảng trắc nghiệm để tìm những ứng viên thích hợp. Đến năm 1974 đã có 2.467 bản trắc nghiệm khác nhau được phổ biến. Vào năm 1980 có 500 triệu người Mỹ đã phải trải qua bản trắc nghiệm IQ. Cho tới năm 1989, Viện Tiến bộ Khoa học Mỹ (American Academy for the Advancement of  Science) đã cho ra 20 bản mẫu trắc nghiệm IQ chuyên ngành cho đủ mọi lãnh vực kiến thức cấp cao.

Nhưng thông minh là gì? Khỏi nói ai cũng tự cảm thấy mình là người thông minh. Xem thế “thông minh” là một quan điểm chủ quan rất mập mờ. Nó được định lượng bởi rất nhiều tiêu chuẩn khác nhau. Có cô bé 3 tuổi chưa biết chữ nhưng lại thuộc cả 100 bài hát. Khi nghe bé biểu diễn, nhiều người khen là bé thông minh. Có người còn nghĩ đó là cô bé thần đồng. Thực ra ca hát và trí nhớ tốt là một tài năng, nhưng thông minh lại là vấn đề khác. Nếu so sánh trình độ hiểu biết giữa một cậu bé nhà giàu, ở thành thị, được giáo dục tốt, với một cậu bé nghèo, thất học, ở nhà quê, ai cũng thấy cậu bé ở thành thị thông minh hơn cậu bé nhà quê. Sự thực cậu bé ở thành thị chỉ có nhiều kiến thức, còn thông minh lại là chuyện khác.

Nguồn minh họa: Internet.

Các nhà tâm lý học định nghĩa thông minh là khả năng học hỏi và giải quyết những vấn nạn. Đứng trước một vấn đề khó khăn, cách thức người đó giải quyết thế nào để tìm lối thoát, cái đó mới được gọi là thông minh. Cũng theo các nhà tâm lý học, mỗi người đều có một số vốn trí tuệ bẩm sinh. Trí tuệ phát sinh ra khả năng học hỏi mau hay chậm tùy mỗi người. IQ là cách đo lường mức độ sử dụng trí tuệ của cá nhân để học hỏi. Tiêu chuẩn đo lường không dựa vào tài năng (skills) hay kiến thức, vì vậy thuộc lòng và biết hát cả 100 bài hát cũng không liên quan gì đến IQ. Bản trắc nghiệm IQ không có câu hỏi nào liên quan đến tài ca hát hay những tài năng khác.

IQ trắc nghiệm những gì

Nói chung, trong mọi bảng tính IQ, chúng đều phải trắc nghiệm những khả năng chính mà con người thường có như ngôn ngữ, trí nhớ, toán học, óc suy luận… Trước khi được phát hành, mỗi bản trắc nghiệm đều được cơ quan liên hệ thử nghiệm qua hàng ngàn người ở những môi trường sống khác nhau. Họ phải điều chỉnh để có được điểm trung bình chính xác là 100 cho mọi lớp tuổi. Nhờ đó người ta mới có tiêu chuẩn để định giá số IQ trên 100 là khá và dưới 100 là kém. 

Xét về mục tiêu, có rất nhiều phiên bản trắc nghiệm IQ khác nhau tùy theo mục đích của cơ quan phát hành. Ngay cả bản trắc nghiệm IQ phổ quát cho đại chúng cũng có nhiều bản khác nhau, vì chúng được soạn nhắm vào từng lớp tuổi khác nhau. Bản trắc nghiệm cho trẻ 10 tuổi khác với bản trắc nghiệm cho trẻ 15 tuổi. Nhưng từ 18 tuổi trở lên, gọi là tuổi trưởng thành, trí thông minh không thay đổi nhiều, nên chỉ có một bản trắc nghiệm IQ chung cho mọi người.

Đến đây có lẽ bạn nóng ruột muốn biết IQ có những câu hỏi thế nào. Xin giới thiệu 6 câu hỏi tiêu biểu trong bản trắc nghiệm IQ dành cho trẻ 13 tuổi. Những câu này khảo sát về khả năng suy luận và trí nhớ.

1. Một số tháng có 30 ngày, một số tháng có 31 ngày, vậy mấy tháng có 28 ngày?

2. Bác sĩ đưa cho bạn 3 viên thuốc và bảo cứ nửa giờ uống 1 viên. Vậy phải mất bao lâu để uống hết 3 viên?

3. Bạn đi ngủ lúc 8 giờ tối. Bạn vặn đồng hồ giây thiều đánh thức lúc 9 giờ sáng. Vậy bạn ngủ được mấy giờ?

4. Nếu chia đôi nó thì được 30. Bây giờ cộng thêm 10 vào nó. Vậy nó là bao nhiêu?

5. Bạn chỉ có một que diêm trong một phòng vừa LẠNH vừa TỐI. Trong đó có một lò sưởi đốt bằng dầu, một cây đèn dầu, và một cây nến. Vậy bạn đốt cái nào trước?

6. Nếu bạn lái một chiếc xe buýt với 43 hành khách. Xe chạy từ Saigòn tới Thủ Đức để đón thêm 7 người, rồi đến Phú Thọ thả xuống 5 người, đến Củ Chi thả xuống 8 người, qua Cai Lậy rước thêm 4 người, 8 giờ sau xe chạy tới Kiến Tường. Hỏi tên tài xế là gì?

Nếu bạn trả lời một cách loạng quạng. Bạn hãy cười lên rồi tìm lời giải ở cuối bài này.  

Một số tài liệu trên mạng cho biết IQ của Bill Gates là 160, của Stephen Hawking là 160, và của Albert Einstein là 160. Vài người đã vui mừng hớn hở vì họ đạt được số điểm IQ gần bằng 160. Họ nghĩ mình thông minh cỡ Einstein. Hố to, trên thực tế 3 nhà thông thái trên chưa bao giờ thử trắc nghiệm IQ.

Lượng định về trắc nghiệm IQ

Bên cạnh những giới đề cao trắc nghiệm IQ, cũng có nhiều nhà tâm lý học và giáo dục phê bình tính cách bất cập của phương pháp IQ. Họ cho rằng cách đo IQ không công bằng. Xét về đối tượng là con người, có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến trí thông minh của con người, khiến cho kết luận của IQ sai lạc. Một cậu bé còi suy dinh dưỡng làm sao có những lối suy nghĩ và ngôn ngữ cao như của cậu bé sống đầy đủ dinh dưỡng và sống ở môi trường hiện đại. Nhiều cuộc khảo cứu cho biết người ta có thể làm tăng trí thông minh ở tuổi ấu thơ qua đường lối giáo dục. Các nhà nghiên cứu Nhật Bản nhận xét rằng trẻ em chơi video game nhiều sẽ tăng trí thông minh, vì óc chúng tập quen với lối suy đoán và phản ứng mau lẹ. Dĩ nhiên là chơi những video game lành mạnh. Viện nghiên cứu dinh dưỡng ở Scandinavia cho biết nếu trẻ con được nuôi bằng sữa mẹ, chúng thông minh hơn những trẻ nuôi bằng sữa bình.

Dĩ nhiên trong thế giới tự do bất cứ vấn đề gì cũng có hai lập trường phản bác lẫn nhau. Vấn đề IQ cũng không ra ngoài quy luật biện chứng này. Một số nhà khoa bảng cho rằng khái niệm IQ rất mơ hồ và đã sai lầm từ bản chất. Bởi vì nguời ta không thể định nghĩa chính xác thông minh là gì. Không những thế dù nằm trong bất cứ hệ thống nào, IQ không thể đo lường cho đủ tiềm năng phát triển của con người. Không ai dám phủ nhận những đức tính như kiên nhẫn, cố gắng, cá tính, tài năng, sáng kiến… đã định đoạt sự thành công của con người. Không phải những người có số IQ cao là những người thành công. Một thí dụ điển hình là thiên tài âm nhạc Mozart. Ông rất thông minh, rất giàu sang phú quí, nhưng lại sống trong nợ nần vì vụng về quản trị tài sản. Trên thực tế, tiếng nói của nhóm chống đối càng ngày càng mờ nhạt so với đà phát triển từ cộng đồng quốc tế chấp nhận trắc nghiệm IQ càng ngày càng nhiều.

Mỗi bản trắc nghiệm IQ cho người trưởng thành thường có 60 câu hỏi. Bản cân hỏi này dài trung bình 10 trang giấy. Thời gian để trả lời được ấn định là 60 phút. Rất tiếc vì khuôn khổ bài viết giới hạn, chúng tôi không thể giới thiệu một bản trắc nghiệm IQ mẫu. Để bù lại chúng tôi giới thiệu bản trắc nghiệm “thử tài suy nghĩ” của cụ Einstein. Sau khi đưa ra câu đố cụ còn nói thòng rằng 98% dân chúng trên thế giới không trả lời được (tức chỉ có 2% trả lời được.) Nghe vậy đủ thấy ớn rồi, nhưng biết đâu bạn trả lời được.

Sau đây là bài trắc nghiệm của Einstein.

Có 5 căn nhà sơn 5 màu khác nhau. Chủ nhân mỗi nhà có quốc tịch khác nhau. Năm người uống một loại nước khác nhau, hút một loại thuốc lá khác nhau, và nuôi một con thú khác nhau. Vậy ai nuôi cá?

Những dữ kiện của câu đố:

1. Ông người Anh ở căn nhà đỏ.

2. Ông Thụy Điển nuôi chó.

3. Ông Đan Mạch uống trà.

4. Căn nhà màu xanh lá cây (green) ở bên trái căn nhà màu trắng.

5. Chủ nhà màu xanh lá cây uống cà phê.

6. Ông hút Pall Mall nuôi chim.

7. Chủ nhà màu vàng hút Dunhill.

8. Ông ở căn nhà chính giữa uống sữa

9. Ông hút thuốc Blend sống bên cạnh nhà ông nuôi mèo.

10. Ông Na Uy sống ở căn nhà thứ nhất

11. Ông nuôi ngựa sống ở bên cạnh nhà ông hút thuốc lá Dunhill

12. Ông hút thuốc lá Bluemaster uống bia

13. Ông người Đức hút thuốc lá Prince

14. Ông Na Uy sống ở bên cạnh căn nhà màu xanh da trời (Blue)

15. Ông hút thuốc lá Blend sống ở bên cạnh căn nhà ông uống nước.

Chúc quí bạn may mắn và có chút thời gian để vui đùa với trí thông minh của mình.

ĐỖ NGỌC TRANG
(Elk Grove, California 11-4-2012)

____________

Tham khảo:

Audiblox – Website.  “IQ Test: Where Does It Come From and What Does It Measure?”

Einstein-Website

Philip Carter. IQ and Psychology Tests. 2007, Philadelphia, USA.

LỜI GIẢI:

Trả lời 6 câu hỏi:

1. Tất cả 12 tháng đều có 28 ngày.
2. 1 giờ. Thí dụ uống viên thứ 1 lúc 1:00 giờ, viên thứ 2 lúc 1:30, viên thứ 3 lúc 2:00 giờ.
3. 1 giờ. Đồng hồ chạy bằng giây thiều không biết phân biệt AM (sáng) hay PM (tối).
4. 70. 
5. Đốt que diêm trước.
6. Tên của bạn, vì bạn là tài xế.

Bài giải câu đố của Einstein: